در این نوشتار، نقض حقوق زندانیان عقیدتی، سیاسی، مدنی و معمولی توسط نظام جمهوری اسلامی ایران در دوره کروناویروس، مورد بررسی قرار گرفته‌است.
وضعیت زندان‌ها
عفو بین‌الملل شرایط زندان‌های ایران را از نظر امکانات «بی‌رحمانه و غیرانسانی» توصیف کرده و به مواردی چون «کمبود امکانات تهویه هوای مناسب، سرویس‌های بهداشتی کثیف و ناکافی، کمبود مواد شوینده لازم برای شستن ظروف و لباس‌های زندانیان، کمبود آب شرب، غذای کم کیفیت و کمبود شدید تختخواب» اشاره کرده‌است.[۱]
این سازمان مقامات ایران را متهم کرد که به‌طور عمدی از ارائه مراقبت‌های پزشکی به زندانیان عقیدتی و دیگر زندانیانی سیاسی سر باز می‌زنند و جان و سلامتی آنها را در معرض خطر جدی قرار می‌دهند که در بعضی موارد، محرومیت از مراقبت‌های پزشکی برای مجازات، ارعاب یا تحقیر زندانیان یا با هدف اخذ اعترافات اجباری صورت گرفته‌است.[۱]
وضعیت زندان‌ها در دورهٔ کروناویروس
روز جمعه ۱۰ مرداد ۱۳۹۹، عفو بین‌الملل با انتشار برخی مکاتبات سازمان زندان‌های ایران با مقامات وزارت بهداشت فاش ساخت که جمهوری اسلامی در ارسال تجهیزات و لوازم پزشکی به زندان‌های کشور جهت مهار ویروس کرونا ناکام مانده‌است.[۲][۱][۳]
این نهاد مدافع حقوق بشر تصویر چهار نامه را منتشر کرد که سازمان زندان‌ها از دولت درخواست کمک تجهیزاتی یا نقدی برای مقابله با ویروس کرونا در میان زندانیان می‌کند. از این میان دو نامه حاوی شکایت از وزارت بهداشت است و این وزارتخانه را متهم می‌کند که هیچ کمکی به سازمان زندان‌ها نکرده‌است.[۲][۱]
یکی از این نامه‌ها تاریخ ۲۵ خرداد را بر خود دارد که خطاب به معاون درمان وزارت بهداشت نوشته شده‌است و می‌گوید که «علی‌رغم مکاتبات مکرر… و پی‌گیری‌های حضوری تا به حال هیچ گونه کمک نقدی یا غیرنقدی برای کنترل بیماری کرونا» به سازمان زندان‌ها نشده‌است.[۲][۱][۳]
نامه دوم به تاریخ ۶ فروردین با فهرستی از اقلام ضروری مانند ماسک، دستکش، مایع ضدعفونی کننده دست و لباس مخصوص همراه است و با ارجاع به نامه‌های پیشین سازمان زندان‌ها با وزارت بهداشت عنوان می‌کند که اما «تاکنون هیچ‌گونه کمک تجهیزاتی یا تأمین وسایل محافظت فردی و مواد ضدعفونی‌کننده صورت نگرفته‌است».[۲][۱]
آخرین نامه نیز که تاریخ ۱۵ تیر را دارد خطاب به معاون توسعه مدیریت و منابع و برنامه‌ریزی وزارت بهداشت نوشته شده و با توجه به «عدم حصول نتیجه از پی‌گیری‌های به عمل آمده» درخواست می‌کند که جلسه‌ای اضطراری در آن معاونت با حضور نمایندگان سازمان زندان‌ها و سازمان برنامه و بودجه برگزار شود.[۲][۱]
عفو بین‌الملل می‌گوید که این نامه‌ها زنگ خطر را «دربارهٔ کمبود شدید تجهیزات حفاظتی شخصی، مواد ضدعفونی کننده و تجهیزات و لوازم پزشکی کلیدی [در زندان‌های ایران] به صدا درآورده است».[۲]
به‌کارگیری کرونا به عنوان ابزار شکنجه
مقامات قوه قضاییه نظام جمهوری اسلامی ایران، بیماری کرونا را به عنوان ابزاری برای شکنجه بر ضد زندانیان سیاسی به کار گرفته‌اند.[۴]
آمار مرگ زندانیان بر اثر کرونا
این سازمان در بیانیه‌ای که همراه نامه‌ها منتشر کرده آماری از مرگ و میر بر اثر کرونا در زندان‌های ایران ارائه داده و به نقل از گروه‌های حقوق بشری مستقل نوشته‌است که تاکنون «بیش از ۲۰ زندانی مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا جان باخته‌اند» که دو نفر آنها در زندان قزل حصار بودند، ۶ نفر در ندامتگاه مرکزی تهران بزرگ، دو نفر در زندان شهر ری، ۸ نفر در زندان ارومیه و یک نفر نیز در هر کدام از زندان‌های کامیاران، سقز و سپیدار.[۲][۱]
عفو بین‌الملل می‌گوید، «جزئیات این نامه‌ها در تضادی آشکار با اظهارات رسمی اصغر جهانگیر، رئیس سابق سازمان زندان‌ها و مشاور فعلی رئیس قوه قضائیه قرار دارد که پیشتر از اقدامات مقامات در پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در زندان‌ها به عنوان کاری «بزرگ» و «بی‌نظیر» یاد کرده بود».[۱]
به گفته این نهاد، جهانگیر «گزارش‌های مبنی بر بالا رفتن میزان مبتلایان و مرگ‌های مرتبط با ویروس کرونا در داخل زندان‌ها بر اثر ازدحام جمعیت، شرایط غیربهداشتی و کمبود دسترسی به امکانات درمانی را انکار کرده‌است».[۱]
نرگس محمدی، فعال حقوق بشر که به اتهام «تبلیغ علیه نظام» در زندان زنجان به‌سرمی‌برد از ابتلای خود و ۱۱ نفر دیگر از هم‌بندی‌های وی به ویروس کرونا خبر داده بود. نامه‌های نرگس محمدی نیز عنوان می‌کرد که زندان زنجان فاقد امکانات و تجهیزات پزشکی برای مقابله با این بیماری است به طوری که بیماران به حال خود رها شده‌اند.[۱][۳]
همچنین در این گزارش گفته شده زینب جلالیان پس از مثبت بودن آزمایش کرونا برای رسیدگی به این وضع اعتصاب غذا کرده اما بعد از ۵ تیرماه او «ناپدیدسازی قهری» شده‌است.[۲][۳]
سرکوب روزنامه‌نگاران به دلیل خبررسانی دربارهٔ کروناویروس
نظام جمهوری اسلامی ایران روزنامه‌نگاران را به دلیل خبررسانی دربارهٔ علت و آمار تلفات کروناویروس، تهدید و بازداشت کرده و به آنان حمله می‌کند.[۵]
بازداشت قهرمانان ورزشی به دلیل انتقاد از بازبودن اماکن دینی در دورهٔ کرونا
در آبان ۱۳۹۹ محمدرضا تبریزی نوری (زادهٔ ۱۳۵۸ در مشهد)، قهرمان معلولان پرورش اندام جهان،[۶] به دلیل انتقاد به بازبودن اماکن دینی در دورهٔ کرونا، پس از حملهٔ پلیس و نیروهای لباس‌شخصی به خانه‌اش بازداشت شد. برخی از شعار دهندگان، خواستار اعدام او بودند.[۷][۸]
وی برادر کوچک‌تر سه قهرمان جهانی دیگر یعنی حسن تبریزی نوری (قهرمان بدن‌سازی پیش‌کسوتان جهان)، علی تبریزی نوری (قهرمانِ قهرمانان بدن‌سازی جهان) و محمود تبریزی نوری (قهرمان بدن‌سازی آسیا) است.
